EN
Yetişkinler gibi çocukların da diş hekimine ihtiyacı vardır. Pedodonti, 0 ila 12 yaş arası çocukların diş gelişimi ve bakımı konusunda koruma sağlayan uzmanlık alanıdır. Başka bir anlatımla Pediatrik diş hekimliği olarak da bilinir. Pedodonti, çocukların süt dişlerinin korunması, olası ağız ve çene kusurlarının izlenmesi ve çürük oluşumunu engellemek gibi alanlarda hizmet verir. Bu, çocukların ilerleyen yaşlarda diş sağlığının korunması adına önemli bir adımdır.
Çocukların ilk dişleri 6. Aydan sonra çıkmaya başlar. İlk dişlerin sürmesini takiben diğer dişlerde toplamda 3 yıllık bir süreç içerisinde çıkmış olur. Ancak 6 aydan önce ve 1 yıl içerisinde herhangi bir zamanda dişler çıkmaya başlayabilir. Bu doğaldır. Tıpkı diğer dişler gibi süt dişleri de çürüyebilir ve enfeksiyon kapabilir. Bu nedenle doğumdan sonra en geç 1. Yılda bir pedodontiste başvurulmalıdır.
Çocuklarda Diş Gelişimi
Yetişkinlerin belirli aralıklarla dental kontrolleri yaptırması gibi, çocukların da diş gelişimi izlenmelidir. Diş gelişimini pedodonti alanında uzmanlaşmış pedodontist ya da halk arasında kullanılan tabirle çocuk dişçisi yapar.
Bebekler genelde doğumlarından altı ay sonra diş çıkartmaya başlar. İlk çıkan dişler alt kesici dişlerdir. Ancak 1 yıllık süreç içerisinde dişler, altı aydan önce olması da dahil, herhangi bir zamanda çıkabilir. Çoğu ebeveyn bu durumdan endişe duyar ancak bu, tamamen doğaldır. Her çocuğun diş gelişimi farklı olabilir. Çocuklarda diş gelişimi ilk dişlerin çıkması ile başlar ve genelde 11 yaşlarında süt dişlerinin dökülüp kalıcı dişlerin sürülmesi ile biter. Genellikle ilk çıkan dişler kesici dişlerdir ve dişlerin çıkması 2. yıl civarında tamamlanır. Bebeklikten başlayıp ergenlik öncesi döneme kadar devam eden bu süreç içerisinde bebeğin, çocuğun dişleri belirli bir sırayla çıkar.
Çocuklarda diş çıkma sırası çoğunlukla her bebek için aynıdır. Ancak çıkma süresi ve çıkmaya başladığı zamanlar çocuktan çocuğa fark gösterebilir.
- 6-12.ay arasında genellikle ilk önce kesici dişler çıkar. Alt çenede çıkan kesici dişler birbirinden uzak olabilir. Bu gayet normaldir.
- 8- 12. Ayda ilk çıkan alt dişlerin hemen karşısında olan üst kesici dişler çıkar.
- aya kadar alt kesicilerin çıkmasından sonra, bunların yanında iki alt kesici daha çıkar. Yine aynı dönemde üst tarafta da kesici dişler görünmeye başlayacaktır.
- yıl ila 20. Ay arasında genellikle üst tarafta olacak şekilde ilk azı dişleri çıkar
- yılın tamamlanmasına yakın çocuğun köpek dişleri çıkar
- yaştan sonra ise genellikle 3. yaşa gelinmeden azı dişleri, kalan boşlukları doldurur ve toplamda 20 adet süt dişi tamamlanmış olur.
Diş gelişimi konusunda ebeveynlere düşen şey, dişler çıkmaya başladığında ya da ilk yıla girilmeden çocuğu bir çocuk diş hekimliği (pedodonti) muayenesine götürmektir. Böylece pedodontist çocuğun diş gelişimini takip edebilir ve olası istenmeyen durumların önüne geçilebilir. İlerleyen yaşlarda da bu kontroller devam ettirilmelidir.
Çocuklarda Çürük Tedavisi
Tıpkı diğer doğal dişler ve yetişkinlerin dişleri gibi çocukların da dişleri çürüyebilir. Çürüklerin tedavi edilmemesi sonucu çocuk, ağrılar yaşayabilir ve hatta süt dişini kaybedebilir. Süt dişi kaybı, ilerleyen dönemlerde kalıcı dişlerin çıkması ile ilgili problemler yaratabileceğinden engellenmelidir. Çocuklarda çürük tedavisi genellikle çürük bölgenin temizlenmesi ve dolgu yapılması süreçlerini içerir. Ancak ilerleyen çürüklerde hem kalıcı hem de süt dişleri için daha komplike tedaviler uygulanabilir. Çürük tedavisi esnasında çocuklar genellikle sabit duramadığından çocuk diş hekimi, sedasyon, güldürme gazı veya anestezi uygulayabilir. Bu tedavi sürecinin sorunsuz geçmesine olanak tanır. Çürüğün tedavi edilemeyeceği durumlarda ise süt dişlerinin çekilmesi tercih edilecektir. Çürüğe birkaç şey neden olmuş olabilir.
- Bunlardan ilki plak tabakasıdır. Diş yüzeyini kaplayan plak tabakası asidik bir hal alır ve diş minesine zarar verir. Bu da enfeksiyona yani, diş çürüğüne neden olur. Plak nedeni ile oluşan diş çürüklerini önlemenin en basit yolu çocuklara diş fırçalama alışkanlığı kazandırılmasıdır. İlk 5-6 yıl kadar fırçalama konusunda çocuğa yardımcı olmak hem alışkanlık kazanmasına hem de dişlerini uygun biçimde fırçalamasını sağlayacaktır.
- Asit oluşturabilecek karbonhidratlar
- Bazı karbonhidratlar fermente olarak ağız içi sıvılarının ph değerini asidik bir seviyeye kadar düşürür. Bu asitli ortam diş çürüklerine sebebiyet verebilir. Bu noktada çocuğun beslenme alışkanlıkları son derece önemlidir.
- Diş arasında kalan yemek parçaları zamanla birikir ve bakterilerin çoğalması ile birlikte çürüğe neden olur.
Çocuklarda Diş Eti Tedavisi
Pek sık rastlanmasa da çocuklarda diş eti problemleri görülebilir. Bunun birden fazla nedeni olabilir. En sık rastlanan neden ağız hijyenine dikkat edilmiyor olmasıdır. Ebeveynler Çocuk henüz küçükken ağız ve diş sağlığı alışkanlıklarını edindirmeli ve bu konuda onlara örnek olmalıdır.
En yaygın görülen diş eti problemi, diş eti apsesidir. Çocuklarda diş eti tedavisi apsenin bölgeden uzaklaştırılması ve dişlerin temizlenmesi ile yapılır.
Çocuklarda Dolgu İşlemleri
Çocuklarda yaygın olarak görülen diş çürüklerinin ve kırıkların tedavisinde genellikle dolgu yapılır. Tıpkı yetişkinlere uygulandığı gibi, çocuklarda dolgu işlemleri, çürük bölgenin temizlenmesi ve dolgu malzemesinin uygulanması aşamalarını içerir. Süt dişlerine ve kalıcı dişlere dolgu yapılabilir. Burada istenen şey dişleri çekmeden en iyi sonuca ulaşmaktır. Diş çekimi, sonra çıkacak olan kalıcı dişlerin gelişimini olumsuz etkilediğinden istenilen bir seçenek değildir.
Çocuklarda dolgu uygulamasının bir başka yaygın nedeni ise kırıklardır. Oyun sırasında düşme veya çarpma ile dişler kırılabilir. Kırık çok büyük değilse işlemi ile tedavi edilebilir. Ön dişlerdeki büyük kırıklar için bazı durumlarda lamine kaplama önerilir.
Çocuklarda dolgu işlemi birbiri ardına gelen birkaç işlemden meydana gelir ve tek seansta tamamlanabilir.
- İlk olarak çocuğa anestezi uygulanması gerekir. Normal şartlar altında lokal anestezi yeterlidir ancak çocuk duramayacak kadar küçük ya da dişçi korkusu gelişmesinden endişe ediliyorsa tamamen uyutulabilir.
- Daha sonra dolgu yapılacak bölge temizlenir. Çürük, dişten uzaklaştırıldığında özel dolgu malzemesi uygulanır ve işlem tamamlanır.
Çocuklarda Sedasyonlu Diş Tedavisi
Dental tedavilerin rahatlıkla yapılması adına kullanılan sedasyon, anesteziden farklı olarak hastayı rahatlatma, gevşetme işlemidir. Hastanın bilinci açıktır ve hekimin komutlarına cevap verebilir. Ancak işlem sırasında duyduğu ağrıyı hatırlamaz. Çocuklarda sedasyonlu diş tedavisi, işlemlerin kolaylıkla tamamlanabilmesi için dentofobisi olan veya olmasından korkulan, hareketsiz kalamayan çocuklara uygulanan sedasyon rahatlatmayı içeren tedavidir. İşlemler sırasında duyduğu seslerden ya da küçük ağrıların travma etkisinden korunmak için uygulanır. Genellikle lokal anestezi ile desteklenir. 3 farklı sedasyon yöntemi kullanılabilir.
1.Azot-Oksit (güldürme gazı)
Çocukların dental işlemler sırasında rahatlatılmasını amaçlayan bu yöntemde diş hekimi, çocuğa bir oksijen maskesi içinde sedasyonu verecektir. Beş dakika boyunca burundan solunum ile alınan gülme gazı, çocuğun rahatlamasını sağlar. Hafif bir sakinleştirme yöntemi olan gülme gazı oldukça güvenlidir. İşlem sonrasında beş dakikalık oksijen solunumu ile vücuttan atılır. Çocuğa oral ya da damar yolu ile sedasyon uygulamak mümkün olmadığında bu yöntem kullanılır.
2.Oral Yol İle Uygulanan Sedasyonlar
Oral sedatifler ağız yoluyla alınır. Güvenli bir sedasyon yoludur. Alındıktan 15-20 dakika sonra etkisini göstermeye başlar ve çocuk hafif uykulu gibi hisseder. Genellikle, sedasyon işleminden önceki gece bir şeyler yenilmemesi önerilir. Hekiminiz size en doğru talimatları verecektir.
3.Damar İçi Yoluyla Sedasyon
Daha uzun ve birbiri ardına gelen dental işlemlerde damar içi sedasyonlar uygulanabilir. Çocuğa uygun noktadan bir damar yolu açılır ve sedasyon uygulanır. Verilen ilaç miktarı diğer sedasyonlara oranla fazladır ancak işlemlerin uzun sürmesi bunu gerektirir ve zararlı değildir. Damar yolu ile sedasyon öncesi bazı hazırlıklar gerekebilir ve doktorunuz size bu hazırlıkları anlatacaktır.
Çocukların Dişçi Korkusu Nasıl Yenilir
Çoğu zaman yetişkinler için bile korkutucu olan diş kliniklerinin çocuklar için de korkutucu olması normaldir. Dentofobi, dişçi korkusudur. Şiddetli diş ağrılarından sonra bile tedaviye gitmeyi engelleyen bu korku travmatik bir olayın ardından ya da çocuğun veya yetişkinin çevreden duydukları ile gelişebilir.
Tedavileri zorlaştıran ve hatta engelleyen çocuklarda dişçi korkusunu yenmek konusunda en büyük görev aileye düşer. Çoğu zaman ebeveynler farkında olmaksızın yaşadıkları kötü tecrübelerini ya da kulaktan dolma bilgileri çocukların yanında konuşabilirler. Bu durumda çocukta dentofobi gelişmesi olasıdır.
- Dental tedaviye gidilmeden yapılacak kısa sohbetler çocuğun korkuyu yenmesine yardımcı olabilir. Ancak bu çocuğu ödüllendirmek gibi yöntemler ile yapılmamalıdır. Ödüllendirmede çocuk, diş hekimine gitmenin zor-kötü bir şey olduğunu düşünür.
- Çocuk ile “dişçilik” oyunu oynanması onun diş hekimi korkusu gelişimini engelleyebilir.
- Dentofobi yaşayan çocuklar için en kesin yöntem, sedasyon uygulanmasıdır. Çoğu zaman çocuklar sedasyona da yaklaşmaz ancak azot oksit gibi basit oral yatıştırıcılar ile dental işlemler sırasında yaşanacak sorunlar engellenir. Çocuğun halihazırda dentofobisi yok ama gelişeceğinden korkuluyorsa sedasyon ile işlem sırasında travma etkisi yaratacak ses, ışık, koku gibi etkenler uzaklaştırılabilir.
- Çocuklar da yetişkinler gibi bilmedikleri ve yeni oldukları konulardan korkarlar. Çocuğa işlem öncesinde tedavinin aşamaları uygun bir dille anlatıldığında korku büyük ölçüde giderilecektir.
Florür/Fluroid Uygulaması Nasıl Yapılır?
Diş çürükleri süt dişleri söz konusunda olduğunda oldukça önemlidir. Hem genel ağız içi hijyenin sağlanması hem de çürüklerin neden olabileceği diş çekme işlemleri daimi dişlerin sağlığını büyük ölçüde etkiler. Florür/fluroid uygulaması, dişleri henüz yeni başlamış çürüklerin ilerleyişinden kurtarmak ve çürük oluşumunu önlemek adına yapılan koruyucu tedavidir. Çocuk diş hekimliği alanına giren bu işlem alınacak tek bir randevuda gerçekleştirilebilir.
Tedavi oldukça basittir ve tek seansta tamamlanabilir. İlk olarak çocuğun dişleri temizlenir. Sonrasında florür jeli dişler üzerine uygulanır ve ağız içine taşan jel temizlenir. Ortalama 10 dakika sürer ve çocuk işlem sonrasında 1 saat yemek yiyemez.
Çocuklarda Fissür Örtücü
Fissür, dişler üzerindeki çukurlardır. Çocuklarda fissür örtücü, azı dişi üzerindeki çukurların dolgu materyal ile doldurulmasıdır. Böylece diş boşlukları üzerine yapışan yiyeceklerin çürümeye yol açması engellenir. Fissür örtücü uygulaması bir koruyucu tedavidir. Diş aşısı olarak da bilinir. Azı dişleri çıktıktan ve 3. Yaştan sonra uygulanabilir.
Bu koruyucu tedavi yöntemi ile olası çürükler engellenir ve ileride oluşabilecek diş problemleri durdurulur. Tedavinin bir kere yapılması yeterlidir. Sonraki dönemlerde 6 aylık kontroller ile dolgunun durumu takip edilir ve gerekli ise bir defa daha uygulanabilir.
Çocuklarda Diş Çekimi
Diş çürükleri bazen diş çekimini zorunlu kılabilir. Çocuklarda diş çekimi her ne kadar istenmeyen bir işlem olsa da enfeksiyonun diğer dişlere yayılmasını engellemek, dişi çıkarmak ve bu sayede oluşabilecek başka komplikasyonlara karşı önlem almak için yapılır. Çoğu zaman süt dişi çekimine gerek olmadığı, çünkü bu dişlerin zaten düşeceği düşünülür. Ancak sonradan çıkacak olan kalıcı dişlerin de zarar görmemesi adına çekim zorunlu olabilir.
Diş çekimini önlemek için ağız ve diş hijyenine dikkat edilmelidir. Küçük çürükler basit temizleme ve dolgu işlemleri ile tedavi edilebilir. Ancak çürüğün ilerlemesi ve dişin ölümünün gerçekleşmesi ardından çekim yapılmalıdır. Bu son çözüm yöntemidir.
Çocuk diş çekimi tıpkı yetişkinlere uygulandığı gibi uygulanır. İşlem öncesinde çocuğa lokal anestezi uygulanır. Özel durumlu çocuklar veya hareketli; dentofobisi olan çocuklar için lokal anesteziye yardımcı olarak sedasyon uygulanır. Bu çekim sırasında yaşanabilecek travmaları ve engeller.
Anestezinin uygulanmasından sonra genellikle yetişkin dişlerinden daha kolay bir şekilde diş çekme işlemi gerçekleştirilir. Oluşan boşluğa gazlı bez uygulanır ve yaklaşık 20 dakika boyunca sıkıca ısırılması istenir.
Çocuk diş çekimi sonrası, lokal anestezinin etkisi geçene kadar bir şey yedirilmemelidir. Çünkü yeme işlemi sırasında dilini veya yanaklarını ısırabilir. Çekim sonrası biraz ağrı olması normaldir. Diş hekiminin önerdiği ağrı kesicileri almak ağrıyı hafifletir.
Çekim yapılan bölge iyileşmenin bozulmaması için vakumlanmamalıdır. Bu oluşacak pıhtının bozulmasına ve yeni enfeksiyonlara sebep olabilir. Bozulan pıhtı, hekim müdahalesi ile tekrar kanatılıp iyileşme süreci yeniden başlatılır.
Diş çekiminin doğal düşme zamanı öncesi yapılması, yer tutucu uygulamasını gerektirir. Diğer dişler çekilen dişin olduğu boşluğu kapatma eğilimindedirler. Bu nedenle çekim sonrası çevre dişler boşluğa doğru eğilirler. Bunu engellemek için yapılan yer tutucu uygulaması boşluğa bir materyal- nesne yerleştirilmesi işlemidir. Doktorunuz size bu uygulama için ayrıca randevu verecektir.
Amputasyon Tedavisi
Çürüklerin süt dişi sinirine kadar ilerlediği durumlarda, çürükle birlikte ve sinirlerin bir kısmının uzaklaştırılması olan ampütasyon işlemi uygulanır. Çocukların süt dişi yapısı farklıdır. Yetişkin bireylerde kök uçları kapalıyken çocuklarda bu kökler açıktır dolayısı ile kök ağzına kadar yapılan temizleme işlemi çocuklar için yeterli olmaktadır.
Yarım kanal tedavisi de denilen ampütasyon işleminde dişin canlılığını koruması adına köklerde duran sinirlere müdahale edilmez. Ampütasyon tedavisini kanal tedavisinden ayıran bu işlemdir.
İşlem esnasında lokal anestezi uygulanır ve acı hissedilmez. Dişe açılan boşluktan bakterili bölge temizlenir ve özel dolgu materyalleri ile dolgu uygulanır. İşlem tek seansta ortalama 30 dakika kadar sürer.
Çocuklarda Görülen Diş Travmaları Nelerdir?
Çocuklar, bazen oldukça hareketli olabilirler. Çocuklarda görülen diş travmaları, çoğu zaman oyun sırasında, sporda vb gibi aktiviteler esnasındaki yaralanmalar, hafif düşmeler ile meydana gelir. Özellikle ilkokul çağındaki çocuklarda yaralanma sonucu dişte kırıklar veya sallanmalar görülebilir. Bu durum hem çocuğun gündelik yaşantısının acı ile sekteye uğraması hem de ebeveynlerin endişe etmelerine sebebiyet verir. Üstelik müdahale edilmeyen travmalar daimi dişleri ve çene yapısını dahi etkileyebilir.
Bir travmanın en tipik örneği diş kırılmalarıdır. Bu genellikle ön dişlerin kırılması ile olur. Çoğu vakada ilkokul çağındaki çocuklar oyun oynarken geçirdiği yaralanma sonucu dişin bir kısmı kırılır. Diş travması sonrası hemen müdahale edilmesi gerekebilir. Çocuk mümkünse bir çocuk dişçi muayenesine götürülmeli gerekli tedavi işlemleri başlatılmalıdır. Çoğu zaman hasar dişin kendisinden ziyade, çevre dokulardadır. En çok dikkat edilmesi gereken konu ise süt dişi altında kalan diş tomurcuklarıdır. Bu tomurcukların zarar görmesi halinde daimi dişte yapısal bozukluklar ortaya çıkabilir.
Biberon Çürüğü Tedavisi
Biberon çürüğü kendisini genellikle ön dişler üzerindeki kahverengi lekeler olarak gösteren bir tür çürüktür. Buna erken çocukluk çağı çürüğü de denir. Gece biberon ile uyumak ya da daha besleyici olması açısından biberon içine veya ucuna şekerli besinlerin koyulması dişlerdeki çürümeye neden olur. Çürüme, belirgin kahverengi lekeler yanında ağız kokusu, apse gibi belirtiler ile de kendisini gösterir.
Çoğu ebeveynin biberon çürüğü konusunda yaptığı yanlış süt dişlerinin zaten dökülecek olduğunu düşünmesidir. Ancak çürükler diğer dişlere yayılabilir ve daimi dişlerde bozukluklara neden olabilir. Biberon çürüğü tedavisi, herhangi komplike bir işlem içermez. Birkaç seansta çürüklerin temizlenmesi ile tamamlanır. Ancak tedavinin yapılması için çürüklerin çok fazla ilerlememiş olması gerekir.
Yer Tutucu
Her ne kadar istenilmese de çocuklara diş çekimi işlemi uygulanabilir. Çocuklarda süt dişi çekme işleminin istenmiyor oluşunun nedeni süt dişleri altındaki daimi tomurcuklara zarar verilmek istenmemesi ve daimi dişlerde çeşitli bozukluklara yol açılmamasıdır.
Süt dişlerinin çekilmesi halinde yapılan yer tutucu uygulaması, çekim boşluğuna doğru kayma eğiliminde olan dişlerin engellenmesidir. Çekim sonrası boşluğa yerleştirilen madde doğal bir diş gibi diğer dişlerin de hizalanmasını bozmaz. Bu sayede daimi dişlerin olası bozuklukları engellenmiş olur. Yer tutucu yalnızca çocuklara uygulanan bir işlemdir.
Sıkça Sorulan Sorular
Süt Dişleri Ne Zaman Düşer
Süt dişleri çocuklar yaklaşık altı aylıkken çıkmaya başlar ve ergenliğe girişten önce, yaklaşık 11-12 yaşlarında düşer. Daimi dişlerin gelişimi için oldukça önemli olan süt dişlerine bakım yapılması önerilir.
Florür Uygulaması Zararlı Mı
Florür uygulaması zararlı değildir. Aksine dişlerin çürüklere karşı korunmasında koruyucu tedavi olması nedeniyle oldukça faydalıdır. Florür uygulamasında kullanılan maddenin yapısı itibariyle tükürük temasında sertleşmesi yutulmasının önüne geçer.
Çocuklara Diş Teli Takılır Mı
Çocuklara diş teli takılması işlemi için en uygun zaman ortalama 12-13 yaşlarıdır. Bu yaşlarda çene gelişimi yavaşlamıştır. Gerekli olduğu durumlarda önceki yaşlarda da takılabilir.
Çocuklara Florür Uygulaması Yapılmazsa Ne Olur
Florür uygulaması, çocukların dişlerindeki olası çürükleri engeller. Çocuklara florür uygulaması yapılmazsa beslenme alışkanlıklarına da bağlı olarak çürükler meydana gelebilir.
Çocuklarda Sedasyonlu Tedavi Zararlı Mı
Sedasyon işlemi fazla hareketli ve korkan çocukların dental tedavilerinde oldukça büyük bir kolaylık sağlamaktadır. Çocuklarda sedasyonlu tedavi zararlı değildir. Aksine işlemi kolaylaştırdığından ve olası travmaları engellediğinden oldukça faydalıdır.
Pedodonti Kaç Yaşındaki Çocuklara Bakar
Pedodonti doğumdan itibaren ergenlik çağının başlangıcına kadar olan çocuklara bakar. Bu 0-15 yaş aralığını kapsar. Çocukların süt dişlerinin çıkmasını takiben bir pedodonti uzmanından randevu alınmalı ve gerekli kontroller sağlanmalıdır.